Pestgedrag en rollen
Iedereen heeft een rol bij pesten
Nog niet zo lang geleden werd pesten gezien als iets waarbij alleen een dader en een slachtoffer waren betrokken. Diverse onderzoeken hebben echter aangetoond dat dader en slachtoffer niet alleen staan: bij het pesten bestaat een duidelijke groepsstructuur. Een Scandinavisch onderzoek uit de jaren negentig laat bijvoorbeeld zien dat er minstens zes verschillende rollen bestaan.
Naast de rol van de dader en het slachtoffer komen ook nog voor:
› kinderen die de dader actief helpen
› kinderen die de dader aanmoedigen (bijvoorbeeld door te lachen)
› kinderen die het slachtoffer helpen
› kinderen die zich niet mengen in de pestsituatie (buitenstaanders)
Pesten meisjes écht anders dan jongens?
Jongens pesten meestal op een directe en fysieke manier: slaan, schoppen, duwen, spullen afpakken enzovoort. Als ze ouder worden, verschuift dit naar verbale vormen zoals uitschelden en belachelijk maken, waarbij fysieke handelingen een rol kunnen spelen. Meisjes hanteren een meer indirecte stijl, ook wel omschreven als relationele agressie. Zij pesten door middel van sociale relaties: roddelen over het slachtoffer, buitensluiten en isoleren, negeren en afwijzen. Dit neemt niet weg dat er ook meisjes zijn die fysiek pesten.
Meidenrollen
In Meidenvenijn is niet fijn! staan acht stereotype meidenrollen centraal. Door te reflecteren op deze rollen krijgen meisjes kijk op hun eigen rol en die van de ander als er onderling wordt gepest. Door met elkaar te bespreken wat ze op de illustraties zien leidt dit bij de meisjes tot nieuwe inzichten en positieve gedragsverandering. Klik op de onderstaande kopjes om te zien hoe de meidenrollen in de methode zijn geïllustreerd.
Typisch meidengedrag
- samenklitten in groepjes
- anderen buitensluiten
- elkaar manipuleren
- aantrekken-afstoten
- aardig doen, behalve tegen …
- dreigen: “als jij met haar speelt, dan ben ik je vriendin niet meer”
- elkaar negeren, uitlachen, in de steek laten
- aardig één-op één, onaardig in een groep
- onderling fluisteren, briefjes doorgeven
- elkaar manipuleren
- iemands uiterlijk voorzien van ongevraagd commentaar
- vriendjes afpikken …
Het pakket helpt om de rollen en het gedrag van meisjes onderling bespreekbaar te maken. Het bewust worden van wat er gebeurt en wat je er aan kan doen om pesten tegen te gaan vindt ik een belangrijke opbrengst. Het vergroot het gevoel van controle uit kunnen oefenen over de situatie waarin meisjes kunnen verkeren.
Meidenvenijn is niet fijn! geeft een goed inzicht op de meidenrollen die er zijn. Zowel bij de leerkracht als bij de kinderen.
Er heeft een bewustwording plaatsgevonden van rollen en de effecten die die rollen kunnen hebben. De kinderen hebben zich gerealiseerd hoe ze wel/niet willen zijn.
Rollen en machtsspel
In meidengroepen heerst er vaak een ‘koningin’. Dit populaire meisje omringt zich met hofdames en trouwe onderdanen. Zij bepaalt wie bij haar club hoort en wie niet. In elke klas of meidengroep zijn in meer of mindere mate deze typische meidenrollen van koningin, hofdame en onderdaan te herkennen. Het machtsspel dat hieruit voortvloeit leidt vaak tot probleemsituaties, zoals (online) roddelen, pesten en buitensluiten.
Hoe werkt dat in de methode?
De kliek
• Queen Bee (koningin)
• Sidekick (hofdame 1: slippendraagster)
• Banker (hofdame 2: grootvizier/bankier)
De overige rollen
• Pleaser/Wannabe/Messenger (meeloper/na-aper/boodschapper)
• Floater (fladderaar/vrije vogel)
• Defender (verdediger van het slachtoffer)
• Torn-bystander (stille getuige)
• Target (slachtoffer/doelwit)
Let op! de namen van deze rollen mogen in de uitvoering niet door de begeleider worden genoemd. Het is de bedoeling dat de leerlingen ‘vrij’ reflecteren op de afbeeldingen.
De meidenrollen zijn gebaseerd op de rolbeschrijvingen uit het boek ‘Queen Bees & Wannabes’ van Rosalind Wiseman. waarin zij meidengedrag toelicht aan de hand van fragmenten uit de film ‘Mean Girls’.
